Een heel slecht idee om de opleiding tot Schoenhersteller te versnipperen.

Deze week werden wij geconfronteerd met de oproep van politieke partij Samen Waalwijk om ook een opleiding tot Schoenhersteller in Waalwijk te starten. Dit naar aanleiding van een stuk in het Brabants Dagblad van ons lid Schoenmaker Jan van der Velden waarin hij aangaf dat er niet genoeg opvolgers te vinden waren. Dat is overigens heel waar.

Maar het is echt een heel slecht idee om ook in Waalwijk te starten. Er is op het gebied van opleidingen een heel broos evenwicht. Opleiden vanuit twee locaties betekent dat er op beide plekken geen bestaansrecht is. Het splitst de opbouw van leerlingen in tweeën. Jarenlang waren er drie opleidingen in `s-Hertogenbosch, Zwolle en Rotterdam. Het is niet voor niks dat die alle drie dicht zijn gegaan en de branche met allerlei eigen financiële injecties samen met andere naastgelegen branches de opleiding heeft samen gevoegd in eerst Nieuwegein en later Utrecht. En ja op dit moment 11 leerlingen in de BBL. Die 1 dag per week naar Utrecht reizen en de overige dagen lokaal in hun eigen leerbedrijf werken gedurende twee jaar (MBO niveau 2). Natuurlijk kunnen we daar wel het drie of vier dubbele aan leerlingen van gebruiken. Maar daarnaast is er een BOL-opleiding Shoe Developer waarin ook Schoenhersteller geleerd wordt. Dat is een 4-jarige dagopleiding (MBO-4) waar we pas in het schooljaar 2021/2022 de eerste afgestudeerden van verwachten. Bovendien is dit een opleiding waarbij de branche na jaren van afwezigheid ervoor heeft gezorgd dat er ook weer een opleiding is die de techniek van het maken van schoenen weer terug heeft gebracht in het reguliere onderwijs in Nederland. En niet zuiver het ontwerpen. Er is als onderdeel van de Dutch HealthTec Academy in Utrecht een prachtige Dutch Shoe Academy neergezet. Toonaangevend in de hele wereld. En één van de mooie scholen van MBO Amersfoort.

Jammer dat Samen Waalwijk zonder zich te verdiepen in een onderwerp rücksichtslos iets gaat lopen roeptoeteren alleen omdat het zo leuk klinkt in de pers. We hebben extra leerlingen nodig die bereid zijn zich in het vak te verdiepen en absoluut geen extra scholen. Het ontstane evenwicht in opleiden zou daar juist onmiddellijk door verstoord raken. Met als resultaat op twee locaties geen levensvatbare opleiding. Die 11 in Utrecht worden er dan misschien 8 en in Brabant komen er dan ook 6 maar daarmee krijg je een school niet levensvatbaar. Sterker nog de kwaliteit van het onderwijs voor de leerlingen holt hard achteruit. Want op die basis kun je natuurlijk ook niet investeren in een duurzame toekomst. Eén of twee jaar lukt het misschien net. En daarna heb je helemaal niets meer en sta je met lege handen. Er zijn voorbeelden genoeg in het Kleinschalig Specialistisch Vakmanschap die dit bevestigen.

Brabant is van oudsher de streek waar de schoenindustrie is ontstaan maar juist diezelfde inkrimping van de schoenindustrie zorgde ervoor dat er veel voormalige fabrieksarbeiders het leven van de Schoenherstellers moeilijk maakten (en in sommige gebieden nog steeds). Doordat er vanuit huis, veelal niet als ondernemer maar vanuit bijverdienste zonder eerlijke belasting afdracht, oneerlijke concurrentie werd aangedaan.

Schoenherstellers vinden we in heel Nederland en uiteraard meer in gebieden met veel inwoners. Dat maakt de ligging centraal in Nederland juist voor ons zo belangrijk.

Wij zijn er als branche heel erg trots op dat we dit jaar weer een klas leerlingen hebben. En dat onze opleiding de nek heeft uitgestoken om de klas te laten doorgaan terwijl dit financieel technisch op zich geen haalbare casus is.

Het vak van Schoenhersteller is een prachtig vak. Elke dag maak je een product op maat rechtstreeks voor de eindgebruiker, de klant. Je maakt iets moois en hebt daarbij dus direct contact met de klant. En daarbij is geen reparatie aan een gedragen schoen hetzelfde. Er heeft immers altijd een unieke eigen voet van de drager ingezeten met een eigen en uniek slijtpatroon. En daarbij is schoenen laten repareren ook nog eens heel duurzaam. Door je schoenen een tweede, derde, vierde ronde of nog meer mee te laten gaan wordt de afvalberg sterk verminderd. En juist ingelopen schoenen lopen ook nog eens heel lekker.

Opleiden in de BBL (Beroepsbegeleidende leerweg) is voor ons als Schoenherstellers ondanks dat het de beste manier van opleiden is, wel een dure variant. De leerling gaat één dag in de week naar school en werkt de overige dagen in het leerbedrijf. Bij dat werken hoort al een salaris. Dat salaris maakt het juist zo duur. De leerling is namelijk meteen werknemer en we weten allemaal dat de stap naar de eerste werknemer ook meteen de duurste is. Er komen allerlei extra premies en heffingen bij kijken maar ook extra kosten in de vorm van bijvoorbeeld loonadministratie, verzekeringen, Arbo voorzieningen e.d. Er gaat enige tijd overheen voor dat de leerling ook daadwerkelijk productief wordt en ook de leermeester daarnaast weer volledig productief kan draaien. Want opleiden kost niet alleen veel geld maar ook heel veel tijd. Tijd van de leermeester om kennis over te dragen maar ook de tijd om te oefenen en proberen. Zeg maar ”vlieguren” maken. En hoe meer kansen en vlieguren des te beter wordt de leerling.

Ik ben alle leerbedrijven in onze branche dan ook ontzettend dankbaar dat zij niet alleen in hun eigen belang maar zeker ook in het belang van de hele branche nieuwe vakgenoten opleiden. Nieuwe vakgenoten die eerst misschien als werknemer aan de slag gaan, later als opvolger van het leerbedrijf. Maar heel vaak ook als opvolger van een ander bedrijf.

En de twee jaar waarin we nu zitten met Corona zorgt er bovendien ook nog eens voor dat bij veel bedrijven de reserves op zijn. Natuurlijk mochten we tijdens de harde lock downs voor reparatie en sleutels open blijven. Er waren echter weinig klanten in de winkelstraten. Er zijn al een hele lange tijd geen feestjes meer en geen zakelijke evenementen waarvoor je er van top tot teen piekfijn uit moet zien. Een grote groep van onze klanten zit de hele dag op pantoffels achter de laptop. En de verkoop van bijvoorbeeld reistassen en koffers of de reparatie daarvan ligt natuurlijk ook al lang nagenoeg stil. Des te unieker dat er dus toch 11 leerlingen zijn die wilden en konden worden opgeleid.

En aan Samen Waalwijk zou ik willen zeggen: ”Kom eerst eens kijken, praten en laat je informeren waar je het over hebt voordat er schadelijke luchtfietserij ontstaat!. Onze opleiding leent zich niet voor goedkope propaganda in het kader van de aankomende gemeenteraadsverkiezingen. Je goed laten informeren als democratisch politicus is meer dan reageren op een krantenartikel”.

Met vriendelijke groet,

Margret Hoekenga-Idema

Secretaris